Na początek kilka ważnych słów o kradzieży tożsamości oraz danych osobowych.
Tożsamość to cechy i dane personalne konkretnej osoby, które pozwalają ją zidentyfikować.
O kradzieży tożsamości mówimy więc w sytuacji, w której ktoś bezprawnie wejdzie w posiadanie danych osobowych innej osoby i wykorzysta je wbrew jej woli. Mówiąc wprost – podszywa się pod inną osobę, zazwyczaj w celu osiągnięcia korzyści majątkowej/ finansowej.
Zakres danych i ich bezprawne wykorzystanie mogą być bardzo różne. Niekiedy może być to nick i hasło do konta internetowego, ale może to być również pełen zakres danych personalnych, które wykorzystane mogą zostać np. do wyłudzenia kredytu. Bardzo często, po prostu kradzione są dowody osobiste, a dzięki nim dane takie jak: imię i nazwisko, adres zameldowania oraz PESEL.
Kradzież danych osobowych umożliwia oszustom m.in. zaciągnięcie kredytu, pożyczki, wzięcia drogiego sprzętu AGD/RTV na raty, zawarcie umowy na różne usługi, np. telefon albo leasing auta, a nawet sprzedaż mieszkania bez wiedzy właściciela.
Przechodząc do meritum: Aby wyjść naprzeciw tego rodzaju kradzieżom oraz w celu uniknięcia wyżej wspomnianych sytuacji został utworzony Rejestr Numerów PESEL.
Czemu ma służyć Rejestr Numerów PESEL?
– możliwość zastrzeżenia numeru PESEL,
– możliwość cofniecie zastrzeżenia numeru PESEL,
– możliwość ustawienia automatycznego zastrzeżenia numeru PESEL,
– sprawdzanie historii weryfikacji numeru PESEL przez: banki i firmy pożyczkowe (przed udzieleniem kredytu bądź pożyczki), operatorów telekomunikacyjnych (m.in. przed wydaniem duplikatu SIM), a także notariuszy (m.in. przy sprzedaży lub obciążeniu nieruchomości oraz sporządzeniu pełnomocnictwa do dokonania takich czynności),
– podgląd historii zmian statusu.
I tak, od dnia 17 listopada 2023 obywatele mają możliwość zastrzeżenia numeru PESEL w państwowym rejestrze, której można dokonać:
Zastrzeż swój numer PESEL lub cofnij zastrzeżenie – Gov.pl – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
– za pomocą strony mobywatel.gov.pl, (Zastrzeż PESEL – mObywatel 2.0 – Portal Gov.pl (www.gov.pl))
– w aplikacji mobilnej mObywatel,
– w banku – wzór wniosku 62443360.pdf (lex.pl)
– na poczcie,
– w urzędzie gminy – wzór wniosku 62443361.pdf (lex.pl)
Jak to w praktyce ma działać?
Od 1 czerwca 2024 roku, banki, notariusze, niektóre instytucje finansowe oraz dostawcy usług telekomunikacyjnych będą zobowiązani sprawdzić, czy numer PESEL nie jest zastrzeżony przed wykonaniem niektórych czynności, m.in. takich jak:
– udzieleniem kredytu,
– zawarciem umowy leasingu,
– wydaniem wtórnika karty SIM,
– nabyciem, zbyciem lub obciążeniem nieruchomości.
Wszystko fajnie, tylko co w momencie, gdy będę chciał/chciała wziąć kredyt?
Jeśli zastrzeżesz swój numer PESEL, a później będziesz chciał/chciała np. wziąć kredyt, wtedy należy cofnąć zastrzeżenie (w urzędzie gminy, przez aplikację mObywatel lub stronę mobywatel.gov.pl).
Cofnięcia można dokonać również czasowo.
Ważne! Odstęp pomiędzy cofnięciem zastrzeżenia, a ponownym zastrzeżeniem musi wynosić co najmniej 30 minut.
Ważne informacje, o których warto wiedzieć!
- Instytucje będą zobowiązane do sprawdzenia rejestru dopiero od 1 czerwca 2024. Co za tym idzie, możesz zastrzec już teraz swój PESEL, ale nie będzie to jeszcze wobec niego skuteczne, bo instytucje dołączą od czerwca 2024.
- Sposoby zastrzegania i cofnięcia zastrzeżenia nieco różnią się od siebie. Prawdopodobnie nie będzie można wycofać zastrzeżenia w banku czy na poczcie.
- Ustawa przewiduje scenariusz, w którym w przypadku niedostępności rejestru (dłużej niż 15 min) instytucja może zdecydować się na wykonanie danej akcji bez weryfikacji zastrzeżenia.
Podsumowując: Mam głęboką nadzieję i wiarę, że cele, które zostały założone przez Ministerstwo Cyfryzacji, czyli: zapobieganie konsekwencjom kradzieży tożsamości, zobligowanie określonych podmiotów do weryfikacji zastrzeżenia przy czynnościach najbardziej narażonych na kradzież tożsamości, umożliwienie weryfikacji zastrzeżenia w celu wzmocnienia własnych procesów weryfikacji tożsamości oraz najważniejsze, czyli ściągnięcie z osoby, która padła ofiarą przestępstwa, obowiązku dowodzenia, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie, sprawdzą się w praktyce – czego Państwu i sobie życzę.
I już na sam koniec… W związku z tym, że czas biegnie szybko i coraz bliżej jest do ŚWIĄT, warto drodzy Czytelnicy w tym czasie mieć zwiększoną czujność na różnego rodzaju wiadomości mailowe, sms-owe oraz kontakty telefoniczne. Warto sobie przypomnieć, na co przede wszystkim zwracać uwagę i w tym celu zapoznać się z Naszymi artykułami oraz ofertą usług, które są cenną kroplą do zwiększenia świadomości o cyberzagrożeniach.
Jeżeli chcesz uzupełnić lub poszerzyć wiedzę, to zapraszamy Cię na nasz blog: https://www.comp-net.pl/category/blog/
Zapoznaj się też z ofertą usług – szkolenia i audyty, które poprawią Twoje bezpieczeństwo: https://www.comp-net.pl/oferta/
Serdecznie zapraszam!
Autor: Ewa Sobczyk – Kierownik Projektu – CompNet Sp. z o.o.
Źródło: https://www.gov.pl/web/cyfryzacja-badania-i-projektowanie-mobywatel20/zastrzez-pesel
Źródło: Numer PESEL będzie można zastrzec od 17 listopada 2023. Minister cyfryzacji wyjaśnia – TVN24 Biznes