Spis powszechny ludności 2021, czyli wszystkie dane osobowe do jednego worka. Co na to RODO?

„Liczy się każdy”, pod takim hasłem Główny Urząd Statystyczny (GUS) przeprowadzi w  roku obecnym, od kwietnia do września, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Każdy obywatel jest obowiązkowo objęty spisem. Czym jest spis powszechny w jednym zdaniu. Chyba najtrafniej określił to sam GUS. Spisy powszechne to czas, kiedy Państwo, zadając obywatelom kilka pytań, stara się zdiagnozować: „ilu nas jest?”, „kim jesteśmy?” i „jak żyjemy?”. Co istotne, w przypadku wielu cech demograficzno-społecznych jak np. wyznanie, narodowość czy stopień niepełnosprawności, spisy powszechne są dla państwa jedynym źródłem takich danych.

Nie ma wątpliwości co do ogromnej roli społecznej, kulturowej i narodowej takiego spisu. Nie mam też niestety wątpliwości, że będzie to doskonała okazja dla przestępców i oszustów do wyłudzenia naszych danych osobowych. Jak się przed tym uchronić? Na co zwrócić uwagę? Jakie mam prawa i obowiązki jako obywatel w ramach spisu oraz co na to wszystko przepisy o ochronie danych osobowych? Na te i kilka innych pytań postaram się odpowiedzieć w cyklu artykułów dotyczących spisu powszechnego, które będę się ukazywać w tym miesiącu.

Skąd są moje dane?

Pierwsze podstawowe pytanie jakie się nasuwa to: Skoro GUS przetwarza dane statystyczne, to skąd ma moje dane osobowe, żeby mnie spisać, w tym np. mój numer telefonu?

Każdy spis powszechny regulowany jest w Polsce, aktem prawnym rangi ustawy. Obecny spis został uregulowany Ustawą z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. Ustawa nakłada obowiązek na organy prowadzące rejestry urzędowe oraz systemy  informacyjne administracji publicznej (Ministerstwa, Urzędy, Agencje) do udostępnienia danych GUS na potrzeby przeprowadzenia spisu, np. dane z rejestru PESEL. Obowiązek ten dotyczy również rejestrów niepublicznych prowadzonych np. przez dostawców usług telekomunikacyjnych, mówiąc wprost operator telekomunikacyjny, jest zobowiązany udostępnić dane o abonentach publicznie dostępnych usług telefonicznych GUSowi, m. in. dlatego mają Twój numer. Spółdzielnie mieszkaniowe udostępniają dane o osobach, którym przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego. Dostawcy energii elektrycznej, operatorzy pocztowi inne podmioty dysponujące takimi danymi muszą je udostępnić. Oczywiście nie wygląda to tak, że każda wskazana instytucja czy organizacja udostępnia dane z automatu. GUS w ramach przygotowania spisu analizuje i typuje systemy i rejestry, które będą dla Niego najbardziej przydatnym, źródłem danych i pobiera z nich informacje. Na podstawie tych danych opracowywany jest tzw. wykaz adresowo-mieszkaniowo-osobowy służący do zarządzania spisem i monitorowaniem jego postępów. Każdemu rachmistrzowi przydzielana jest pula adresowa z wykazu według której, kontaktuje się z nami w celu dokonania spisu. 

W następnej części cyklu dowiedzą się Państwa między innymi czy muszą się Państwo zgodzić na spisanie. Zachęcamy do śledzenia informacji. A w razie pytań to kontaktu z nami.

Autor Piotr Kropidłowski – Inspektor Ochrony Danych – Kierownik Projektu