Autor: Piotr Kropidłowski

1. Czy pracodawca ma obowiązek zgłaszać podejrzenie choroby zawodowej pracownika?

Obowiązek taki przewidziano w art. 235. § 1. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej.

Przy czym należy zauważyć:

Obowiązki pracodawcy zawarte w art. 235 KP dotyczą dwóch różnych sytuacji: podejrzenia choroby zawodowej oraz rozpoznania choroby zawodowej. Po pierwsze, gdy tylko wystąpi podejrzenie choroby zawodowej pracodawca obowiązany jest dokonać zgłoszenia tego faktu właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. Ustawodawca nie sprecyzował jednak, co należy rozumieć przez pojęcie występowania podejrzenia choroby zawodowej. Należy założyć, że chodzi o takie sytuacje, w których zespół objawów występujących u pracownika jest nie tylko widoczny, ale i dość typowy. Pracodawca może uzyskać również informacje na temat tego podejrzenia od osób świadczących pomoc medyczną na terenie zakładu pracy.
W przypadku gdy nastąpiło rozpoznanie choroby zawodowej, pracodawca powinien podjąć działania zmierzające do wyeliminowania ryzyka, które spowodowało to zachorowanie. W tym celu obowiązany jest ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym. Jak tylko zostaną zdiagnozowane czynniki powodujące powstanie choroby zawodowej, powinien zastosować wszelkie dostępne mu środki zapobiegawcze i zapewnić realizację zaleceń lekarskich.
(źródło: Kodeks pracy. Komentarz red. Sobczyk 2018, wyd. 4/Dörre-Kolasa).

2. Jeżeli podejrzenie występowania choroby zawodowej u pracownika następuje w wyniku badań przeprowadzonych na skierowanie pracodawcy obowiązek taki spoczywa na lekarzu.

Art. 235 § 2. Obowiązek, o którym mowa w § 1, dotyczy także lekarza podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 237 § 1 pkt 6.

oraz

Zgodnie z art. 235 § 2¹ W każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej:

1) lekarz,

2) lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzeniu pacjenta

– kieruje na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.

W takiej sytuacji, zawiadomienia takiego nie dokonuje pracodawca w związku z faktem, iż nie ma uprawnień do uzyskania dostępu do dokumentacji medycznej od lekarza wykonującego badania ani tym bardziej wydawania opinii na jej podstawie, w związku z czym nie ma możliwości powzięcia informacji o podejrzeniu choroby zawodowej.

3. Czy lekarz ma prawo przekazywać wyniki badań pracownika pracodawcy, w tym dotyczące podejrzenia lub rozpoznania chorób zawodowych?

NIE – gdyż jest to dokumentacja medyczna.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób:

§ 2. 1. Dokumentacja medyczna dotycząca chorób zawodowych obejmuje:

1) dokumentację indywidualną, którą stanowi karta badania w związku z chorobą zawodową;

2) dokumentację zbiorczą, którą stanowi księga podejrzeń oraz rozpoznań chorób zawodowych.

3.⁵⁾ Prowadzenie, przechowywanie i udostępnianie kart badań w związku z chorobą zawodową, określają przepisy wydane na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

4. Dane umieszczane w księdze podejrzeń oraz rozpoznań chorób zawodowych oraz sposób jej prowadzenia i przechowywania, określają przepisy w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej służby medycyny pracy oraz sposobu jej prowadzenia i przechowywania.

Zgodnie z ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, dostęp do dokumentacji medycznej posiada pacjent, osoby upoważnione przez pacjenta, osoby bliskie pacjenta w określonych ustawą przypadkach oraz podmioty, o których mowa w art. 26 ust. 3 i ust. 4.

Uprawnienie to w żadnym z powyższych przypadków nie przysługuje pracodawcy.

Lekarz, udostępniając pracodawcy wynik badań pracownika, narusza ustawę z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zakresie nieuprawnionego udostępnienia dokumentacji medycznej oraz przepisy dotyczące ochrony danych osobowych, gdyż dochodzi do nieuprawnionego udostępnienia danych osobowych, w tym szczególnych kategorii danych osobowych.

4. W jakiej sytuacji pracodawca zostaje poinformowany, czy też uczestniczy w postępowaniu w związku ze zgłoszeniem podejrzenia choroby zawodowej?

Zgodnie z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych

– Właściwy Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej, wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje pracownika lub byłego pracownika, którego dotyczy podejrzenie, na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, do jednostki orzeczniczej, o której mowa w § 5 ust. 2.

§ 6 ust. 1. Lekarz, o którym mowa w § 5 ust. 1, wydaje orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, zwane dalej „orzeczeniem lekarskim”, na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika lub byłego pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.

Ust. 5. Jeżeli zakres informacji zawartych w dokumentacji, o której mowa w ust. 1, jest niewystarczający do wydania orzeczenia lekarskiego, lekarz występuje o ich uzupełnienie do pracodawcy — w zakresie obejmującym przebieg oraz organizację pracy zawodowej pracownika lub byłego pracownika, w tym pracę w godzinach nadliczbowych, dane o narażeniu zawodowym, obejmujące także wyniki pomiarów czynników szkodliwych wykonanych na stanowiskach pracy, na których pracownik był zatrudniony, stosowane przez pracownika środki ochrony indywidualnej, a w przypadku narażenia pracownika na czynniki o działaniu uczulającym (alergenów) — także o przekazanie próbki substancji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia badań diagnostycznych.

Na podstawie wskazanych przepisów, pracodawca zostaje powiadomiony oraz zobowiązany do udzielenia wskazanych informacji w toku prowadzonego postępowania, w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania. Proszę zwrócić uwagę, że nigdzie nie ma wzmianki w przepisie, jakoby od pracodawcy wymagane było przekazanie wyników badań lekarskich lub jakiejkolwiek dokumentacji medycznej dotyczącej pracownika.

Wszelka dokumentacja, przekazywana od lekarza właściwego w sprawie orzekania w zakresie chorób zawodowych, na tym etapie postępowania jest zachowywana w celach dowodowych oraz archiwizowana zgodnie z przepisami, przez pracodawcę.

5. Jakie inne obowiązki spoczywają na pracodawcy w związku ze stwierdzeniem choroby zawodowej pracownika?

Zgodnie z § 8 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych

– Decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika.

– ust. 3, pkt. 2 Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny przesyła decyzję, o której mowa
w ust. 1, pracodawcy lub pracodawcom zatrudniającym pracownika w warunkach, które mogły spowodować skutki zdrowotne uzasadniające postępowanie w sprawie rozpoznania i stwierdzenia choroby zawodowej;

Pracodawca, po otrzymaniu niniejszej decyzji, ma obowiązek zawiadomić instytut prowadzący Rejestr chorób zawodowych i rejestr skutków tych chorób, zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 10 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób. Obowiązek wysłania zawiadomienia przez pracodawcę, zgodnie z załącznikiem nr 10, wynika z objaśnienia do załącznika.

Pracodawca, zgodnie z art. 235 § 4, ma obowiązek prowadzić rejestr obejmujący przypadki stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby.

WNIOSKI:

1. Jeżeli podejrzenie wystąpienia choroby zawodowej pracownika następuje w wyniku badań prowadzonych przez lekarza medycyny pracy lub innego specjalistę, obowiązek dokonania powiadomienia podmiotów, o których mowa w art. 235 Kodeksu pracy, spoczywa na lekarzu.
2. Lekarz nie ma podstawy prawnej do przekazywania pracodawcy dokumentacji medycznej (w tym wyników badań pracownika). Podmioty właściwe w celu dokonania zawiadomienia podejrzenia choroby zawodowej, zostały wskazane w art. 235 Kodeksu pracy.
3. Lekarz, przekazując pracodawcy wyniki badań oraz inną dokumentację związaną z rozpoznaniem lub podejrzeniem choroby zawodowej, narusza przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w zakresie udostępniania dokumentacji medycznej oraz przepisy o ochronie danych osobowych w zakresie nieuprawnionego udostępnienia danych osobowych, w tym szczególnych kategorii danych.
4. Wszelka dokumentacja medyczna, przekazana pracodawcy przez lekarza bezpodstawnie, powinna zostać zwrócona do podmiotu medycznego, który ją sporządził.
5. Pracodawca jest zobowiązany udzielić informacji, współpracować i przechowywać dokumentację przekazaną przez lekarza właściwego do orzekania w sprawie chorób zawodowych oraz Państwowy Inspektorat Sanitarny w toku postępowania o wydanie orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej rozpoznania.
6. Po otrzymaniu decyzji Państwowego Inspektoratu Sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej, pracodawca ma obowiązek zawiadomić instytut właściwy w celu prowadzenia rejestru chorób zawodowych i rejestru skutków tych chorób, zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 10 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.
7. Pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję przypadków podejrzenia lub stwierdzenia choroby zawodowej, zgodnie z art. 235 § 4 Kodeksu pracy.

Autor: Piotr Kropidłowski, Inspektor Ochrony Danych,
Kierownik Projektu w CompNet Sp. z o. o.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych
• Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 29 lipca 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania

© Copyright by CompNet Sp. z o. o.