Dla polskich szkół nauczanie zdalne przyniosło za sobą wiele pytań, o wiele więcej problemów a niekiedy i wiele barier nie do pokonania. Niewątpliwie jednym z najczęściej pojawiających się pytań była kwestia czy w ramach lekcji wychowania fizycznego nauczyciel (szkoła – jako administrator) ma prawo wymagać od uczniów przesyłania zdjęć i filmów z wykonywanych ćwiczeń. Często zdarza się, że szkoła wydała dyspozycję, aby przesyłać ww. materiały, na skrzynki mailowe nauczycieli wychowania fizycznego. Niejednokrotnie nie biorąc pod uwagę faktu, że wiele z tych adresów mailowych jest adresami prywatnymi a dostęp do tych materiałów mogą mieć inne osoby.
Czy odmowa udostępniania materiałów filmowych ćwiczących dzieci może być podstawą do obniżenia ocen z przedmiotu lub wystawienia negatywnej oceny? Czy w takiej sytuacji szkoła nie gromadzi danych nadmiarowych i bez podstawy prawnej? Czy takie działanie wymaga uzyskania zgody rodziców?
Należy pamiętać, że takie postępowanie szkół może naruszać dane osobowe i prywatność uczniów. Rodzice powinni wyrazić zgodę na przesyłanie zdjęć lub nagrań uczniów.
Szkoła jako administrator danych osobowych ma obowiązek przetwarzania danych osobowych uczniów zgodnie z prawem, rzetelnie i w sposób przejrzysty dla osoby, której dane dotyczą, a dane muszą być adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co niezbędne do celów, w których są przetwarzane. W warunkach nauki zdalnej pojawiło się pytanie czy wykonanie zadania z wychowania fizycznego nauczyciel może zweryfikować i ocenić na podstawie fotografii lub nagrania z udziałem dziecka oraz czy przetwarzanie wizerunku ucznia jest niezbędne do osiągnięcia celów przetwarzania danych osobowych. Podczas trwania lekcji wychowania fizycznego, która realizowana jest w sposób tradycyjny, nie ma możliwości aby nauczyciel przeglądał utrwalony wizerunek ucznia podczas wykonywanych aktywności. Warto zaznaczyć, że żaden obowiązujący przepis nie zobowiązuje rodziców i uczniów do udostępnienia wizerunku uczniów w związku z prowadzeniem lekcji wychowania fizycznego. Aktualne przepisy nie omawiają zagadnień związanych z wykonywaniem zadań domowych w warunkach nauki zdalnej. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 20.03.2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r., poz. 493 ze zm.), nie zostały wprowadzone regulacje dotyczące przetwarzania danych osobowych uczniów, w tym wizerunku, który w rozumieniu art. 23 Kodeksu cywilnego stanowi dobro osobiste. Prawo do ochrony danych osobowych podkreślone zostało również w art. 51 Konstytucji ust. 1 oraz 2 jasno wskazują, że jednie przepis prawa może zobowiązać do udostępnienia informacji dotyczących osoby. Co więcej, władze publiczne nie mogą zbierać, gromadzić czy udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne do wykonania swoich obowiązków w zakresie władzy publicznej i na podstawie przepisów prawa
Biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione powyżej argumenty należy uznać, że udostępnienie nauczycielowi fotografii lub nagrania z udziałem ucznia uzależnione jest od wyrażenia zgody przez rodzica na podstawie art. 6 ust.1 lit a. RODO.
Podobny pogląd przedstawia Adam Sanocki – rzecznik prasowy UODO w artykule dla dziennik.pl, w którym zauważa, że to administrator (czyli szkoła a nie nauczyciel wychowania fizycznego), musiałby wykazać podstawę prawną. Jeżeli jej nie wskaże, a rodzic bądź opiekun ucznia nie wyrażą zgody na udostępnienie danych dziecka, nauczyciel nie powinien żądać ich przesłania.
Ponieważ wyrażenie przez rodzica, opiekuna prawnego albo pełnoletniego ucznia zgody na przetwarzanie jego wizerunku jest dobrowolne, co wynika z art. 4 pkt. 11 i art. 7 RODO, brak zgody nie może wpływać na obniżenie lub wystawienie negatywnej oceny. Dyrektor powinien ustalić z nauczycielem wychowania fizycznego inny sposób monitorowania postępów uczniów, zweryfikowania wiedzy i umiejętności z wychowania fizycznego oraz wystawiania ocen z tego przedmiotu. W przeciwnym razie zobowiązywanie rodziców lub uczniów do udostępniania wizerunku pod rygorem obniżenia lub wystawienia negatywnej oceny może narazić szkołę na zarzut naruszenia danych osobowych i dóbr osobistych uczniów.
Rodzice powinni wyrazić zgodę na przesyłanie zdjęć lub nagrań uczniów. Jednak w tym przypadku postępowanie szkoły może naruszać dane osobowe i prywatność uczniów.
Monika Jędro – Starszy Koordynator Projektu