Na początek kilka ważnych słów o kradzieży tożsamości oraz danych osobowych.

Tożsamość to cechy i dane personalne konkretnej osoby, które pozwalają ją zidentyfikować.

O kradzieży tożsamości mówimy więc w sytuacji, w której ktoś bezprawnie wejdzie w posiadanie danych osobowych innej osoby i wykorzysta je wbrew jej woli. Mówiąc wprost – podszywa się pod inną osobę, zazwyczaj w celu osiągnięcia korzyści majątkowej/ finansowej.

Zakres danych i ich bezprawne wykorzystanie mogą być bardzo różne. Niekiedy może być to nick i hasło do konta internetowego, ale może to być również pełen zakres danych personalnych, które wykorzystane mogą zostać np. do wyłudzenia kredytu. Bardzo często, po prostu kradzione są dowody osobiste, a dzięki nim dane takie jak: imię i nazwisko, adres zameldowania oraz PESEL. 

Kradzież danych osobowych umożliwia oszustom m.in. zaciągnięcie kredytu, pożyczki, wzięcia drogiego sprzętu AGD/RTV na raty, zawarcie umowy na różne usługi, np. telefon albo leasing auta, a nawet sprzedaż mieszkania bez wiedzy właściciela. 

Przechodząc do meritum: Aby wyjść naprzeciw tego rodzaju kradzieżom oraz w celu uniknięcia wyżej wspomnianych sytuacji został utworzony Rejestr Numerów PESEL.

Czemu ma służyć Rejestr Numerów PESEL?

– możliwość zastrzeżenia numeru PESEL,

– możliwość cofniecie zastrzeżenia numeru PESEL,

– możliwość ustawienia automatycznego zastrzeżenia numeru PESEL,

– sprawdzanie historii weryfikacji numeru PESEL przez:  banki i firmy pożyczkowe (przed udzieleniem kredytu bądź pożyczki), operatorów telekomunikacyjnych (m.in. przed wydaniem duplikatu SIM), a także notariuszy (m.in. przy sprzedaży lub obciążeniu nieruchomości oraz sporządzeniu pełnomocnictwa do dokonania takich czynności),

– podgląd historii zmian statusu.

I tak, od dnia 17 listopada 2023 obywatele mają możliwość zastrzeżenia numeru PESEL w państwowym rejestrze, której można dokonać:
Zastrzeż swój numer PESEL lub cofnij zastrzeżenie – Gov.pl – Portal Gov.pl (www.gov.pl) 

– za pomocą strony mobywatel.gov.pl,  (Zastrzeż PESEL – mObywatel 2.0 – Portal Gov.pl (www.gov.pl))

– w aplikacji mobilnej mObywatel,

– w banku – wzór wniosku 62443360.pdf (lex.pl) 

– na poczcie,

– w urzędzie gminy – wzór wniosku 62443361.pdf (lex.pl)

Jak to w praktyce ma działać?

Od 1 czerwca 2024 roku, banki, notariusze, niektóre instytucje finansowe oraz dostawcy usług telekomunikacyjnych będą zobowiązani sprawdzić, czy numer PESEL nie jest zastrzeżony przed wykonaniem niektórych czynności, m.in. takich jak:

– udzieleniem kredytu,

– zawarciem umowy leasingu,

– wydaniem wtórnika karty SIM,

– nabyciem, zbyciem lub obciążeniem nieruchomości.

Wszystko fajnie, tylko co w momencie, gdy będę chciał/chciała wziąć kredyt?

Jeśli zastrzeżesz swój numer PESEL, a później będziesz chciał/chciała np. wziąć kredyt, wtedy należy cofnąć zastrzeżenie (w urzędzie gminy, przez aplikację mObywatel lub stronę mobywatel.gov.pl).

Cofnięcia można dokonać również czasowo.

Ważne! Odstęp pomiędzy cofnięciem zastrzeżenia, a ponownym zastrzeżeniem musi wynosić co najmniej 30 minut.

Ważne informacje, o których warto wiedzieć!

1. Instytucje będą zobowiązane do sprawdzenia rejestru dopiero od 1 czerwca 2024. Co za tym idzie, możesz zastrzec już teraz swój PESEL, ale nie będzie to jeszcze wobec niego skuteczne, bo instytucje dołączą od czerwca 2024.
2. Sposoby zastrzegania i cofnięcia zastrzeżenia nieco różnią się od siebie. Prawdopodobnie nie będzie można wycofać zastrzeżenia w banku czy na poczcie.
3. Ustawa przewiduje scenariusz, w którym w przypadku niedostępności rejestru (dłużej niż 15 min) instytucja może zdecydować się na wykonanie danej akcji bez weryfikacji zastrzeżenia. 

Podsumowując: Mam głęboką nadzieję i wiarę, że cele, które zostały założone przez Ministerstwo Cyfryzacji, czyli: zapobieganie konsekwencjom kradzieży tożsamości,  zobligowanie określonych podmiotów do weryfikacji zastrzeżenia przy czynnościach najbardziej narażonych na kradzież tożsamości, umożliwienie weryfikacji zastrzeżenia w celu wzmocnienia własnych procesów weryfikacji tożsamości oraz najważniejsze, czyli ściągnięcie z osoby, która padła ofiarą przestępstwa, obowiązku dowodzenia, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie, sprawdzą się w praktyce –  czego Państwu i sobie życzę.

I już na sam koniec… W związku  z tym, że czas biegnie szybko i coraz bliżej jest do ŚWIĄT, warto drodzy Czytelnicy w tym czasie mieć zwiększoną czujność na różnego rodzaju wiadomości mailowe,  sms-owe oraz kontakty telefoniczne. Warto sobie przypomnieć, na co przede wszystkim zwracać uwagę  i w tym celu zapoznać się z Naszymi artykułami oraz ofertą usług, które są cenną kroplą do zwiększenia świadomości o cyberzagrożeniach. 

Jeżeli chcesz uzupełnić lub poszerzyć wiedzę, to zapraszamy Cię na nasz blog: https://www.comp-net.pl/category/blog/

Zapoznaj się też z ofertą usług – szkolenia i audyty, które poprawią Twoje bezpieczeństwo: https://www.comp-net.pl/oferta/ 

 Serdecznie zapraszam!